ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ

Στις 7 και 8 Δεκεμβρίου 2012, με αφορμή τη συμπλήρωση 30 ετών από την έναρξη της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στη χώρα μας πραγματοποιήθηκε το 1ο Forum Συζήτησης-Επιστημονική Διημερίδα με τίτλο «Τριάντα Χρόνια Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση…Και τώρα τι;» στο Αμφιθέατρο της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, με την πρωτοβουλία των επιστημονικών μη κερδοσκοπικών σωματείων: Ε.Κ.Ψ.&Ψ.Υ., Ε.Π.Α.Ψ.Υ. και Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.

Στόχο του Forum αποτέλεσε η ανασκόπηση και η κριτική επανεκτίμηση των εξελίξεων των τριάντα τελευταίων ετών στον τομέα της Ψυχικής Υγείας, η παρουσίαση της προόδου και των επιτευγμάτων στο χώρο, αλλά και των ελλείψεων και των απειλών για το μέλλον. Βασική επιδίωξη είναι η δημιουργία ενός Forum Συζήτησης, που θα καταλήγει σε θέσεις - στόχους έτσι ώστε να διασφαλισθεί η απρόσκοπτη συνέχιση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα, μέσω της διεξαγωγής 5 επιπλέον συναντήσεων  - έως τον Ιούνιο 2013 - στις οποίες θα συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς.

Η αρχική ιδέα για τη διοργάνωση του Forum Συζήτησης στηρίχθηκε στην εμπειρία του 1ου Ελληνογαλλικού Συμποσίου Κοινωνικής Ψυχιατρικής, που είχε διεξαχθεί με μεγάλη επιτυχία το  1981, στην Αθήνα. Κύριος στόχος του Συμποσίου ήταν η έκφραση της ανάγκης για αλλαγή και ο προβληματισμός πάνω στη μεθοδολογία του μετασχηματισμού του τότε καθιερωμένου συστήματος. «Γιατί δεν πρόκειται απλώς για τη βελτίωση ενός συστήματος ψυχικής υγείας, πρόκειται για την ανάγκη αντικατάστασης ενός παλιού συστήματος με ένα νέο… Στο Συμπόσιο τονίστηκε η ιδιοτυπία και το πολύπλοκο της τότε σύγχρονης ψυχιατρικής περίθαλψης, το πόσο η αναγκαιότητα να διατηρείται ο προσωπικός χαρακτήρας των μονάδων, των λειτουργιών αλλά και των ατόμων, μέσα στην καθολικότητα του προγραμματισμού και της δράσης του δημοσίου φορέα… Δεν είναι αρκετό να λειτουργούν πολλά κέντρα Κοινωνικής Ψυχιατρικής. Η επιτυχία εξαρτάται από την υψηλή εξειδίκευση και τη συναισθηματική θέση του προσωπικού… Είναι φανερό πόσο η δύσκολη διαδικασία δημιουργίας νέων δομών απαιτεί: προγραμματισμό και μεθόδευση, προτάσεις αλλά κυρίως πράξεις από κρατικούς λειτουργούς και ειδικούς στους κλάδους ψυχικής υγείας, ρεαλισμό και αναζήτηση του εφικτού, αποδοχή της αντίστασης στην εξέλιξη και έγκαιρη επισήμανση και αποφυγή των κινδύνων αποτυχίας».

1. Βασικά σημεία 1ου Forum Συζήτησης, 7 & 8/12/12

Στην 1η αυτή συνάντηση αναπτύχθηκαν οι εξής θεματικοί άξονες: 

• Ιδεολογικό / φιλοσοφικό πλαίσιο.

• Δράσεις / στοχεύσεις.

• Οργανωτικά / διοικητικά / οικονομικά θέματα.

• Τι κάνουμε τώρα; Μελλοντικές δράσεις.

Το 1ο Forum έκλεισε με την υπογραφή ψηφίσματος από τους συμμετέχοντες φορείς ενώ παράλληλα καλλιεργήθηκε το έδαφος για την οργάνωση του 2ου Forum Συζήτησης. 

2. Βασικά σημεία 2ου Forum Συζήτησης, 16/2/13

Στο 2ο Forum Συζήτησης συμμετείχαν οι εξής φορείς: Δίκτυο «Αργώς», ΠΟΣΟΨΥ, ΠΟΚοιΣΠΕ, Σωματείο Ληπτών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας «Αυτοεκπροσώπηση», Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων, Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού, «Συν-ειρμός» (Κέντρο Ημέρας Βαβέλ), Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δαφνί». Κύριο θέμα της 2ης αυτής συνάντησης υπήρξε: “Η Αποφυγή Αναγκαστικών Νοσηλειών”. Επίσης στα πλαίσια αυτής συγκροτήθηκαν ομάδες εργασίας με σκοπό την επεξεργασία των εξής θεμάτων: 

• ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ – ΠΟΙΟΤΗΤΑ

• ΤΟΜΕΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ

• ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ

• ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ - ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ

3. Βασικά σημεία 3ου Forum Συζήτησης, 2/3/13

Η ατζέντα του 3ου Forum Συζήτησης περιελάμβανε τις εξής θεματικές ενότητες: 

• Αλληλοενημέρωση για τις ενέργειες που έχουν γίνει, σύμφωνα με αυτά που συζητήθηκαν στο 2ο Forum.

• Ποιοι είμαστε, τι υπηρεσίες προσφέρουμε και σε ποιο τομέα λειτουργούμε.

• Εκπροσώπηση των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα και των οικογενειών/φροντιστών τους: τί ανάγκες θα πρέπει να καλύπτουν οι υπηρεσίες και ποιες θα πρέπει να είναι οι υπηρεσίες αυτές.

Στα πλαίσια όλου αυτού αλλά και για τον καλύτερο συντονισμό των συμμετεχόντων  αλλά και την προώθηση του διαλόγου σε θέματα που αφορούν το χώρο της ψυχικής υγείας αποφασίστηκε η δημιουργία του συγκεκριμένου ιστολογίου (blog). Επιδίωξη του διαδικτυακού αυτού χώρου είναι να αναπτυχθεί ένας ζωντανός διάλογος που θα καταλήξει σε συγκλίσεις και συνεργασίες με όλους τους φορείς, δημόσιους, ιδιωτικούς, αλλά και φορείς που εκπροσωπούν χρήστες και οικογένειες. ώστε να κατατεθεί ένα κοινό σχέδιο δράσης. Απάντηση στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε είναι η συσπείρωση, η συνεργασία η σκέψη και η δράση πάνω σε θέματα που όλους μας απασχολούν. 

Η Οργανωτική Επιτροπή

  

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ - ΠΟΙΟΤΗΤΑ

Καλώς ήρθατε,

Οι έννοιες  της ποιότητας και της αξιολόγησης των υπηρεσιών είναι συνυφασμένες και θα πρέπει να αποτελούν προϋπόθεση για την λειτουργία κάθε υπηρεσίας ψυχικής υγείας. 

«Στη φροντίδα της ψυχικής υγείας, η ποιότητα είναι ένα μέτρο του κατά πόσον οι υπηρεσίες αυξάνουν την πιθανότητα επιθυμητών εκβάσεων και του κατά πόσον ακολουθούν σύγχρονες πρακτικές, οι οποίες βασίζονται σε στοιχεία.

Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει δύο σκέλη. Όσον αφορά στα άτομα με ψυχικές διαταραχές, τις οικογένειες τους και τον πληθυσμό συνολικά, δίνει έμφαση στο ότι οι υπηρεσίες πρέπει να επιτυγχάνουν θετικές εκβάσεις. Όσον αφορά στους εργαζόμενους στην υγεία και τους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής και υπηρεσιών, δίνει έμφαση στην καλύτερη χρήση της σύγχρονης γνώσης και τεχνολογίας» (Quality Improvement for Mental Health WHO, 2003).

Πιο απλά η έννοια της ποιότητας σημαίνει ότι οι υπηρεσίες πρέπει να λειτουργούν με τρόπο που να σέβεται τα δικαιώματα των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, να  ανταποκρίνονται με πληρότητα και σφαιρικά στις πραγματικές ανάγκες των ιδίων, αλλά και στις ανάγκες των οικογενειών τους, με στόχο να κρατηθεί το άτομο στην κοινότητα και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του.

Από την άποψη αυτών που σχεδιάζουν και παρέχουν  τις υπηρεσίες η ποιότητα σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε αποδοτικοί και αποτελεσματικοί  και να παρέχουμε την καλύτερη δυνατή υπηρεσία αναλογικά με τους πόρους (σχέση κόστους-οφέλους: όχι μόνο οικονομικού, αλλά και ανθρώπινου), ενώ βασικό πυλώνα της αξιολόγησης αποτελεί η συλλογή και χρήση έγκυρων και αξιόπιστων πληροφοριών.

Η ορθολογική χρήση των πόρων για το σύστημα ψυχικής υγείας αποτελεί καθήκον των εμπλεκομένων στις αποφάσεις, των εργαζομένων στις υπηρεσίες, αλλά και δικαίωμα των ωφελούμενων για τους οποίους διατίθενται (Υ. Α. Υ5β/Γ.Π./οικ 46769). 

Καταλαβαίνουμε ότι σήμερα σε μια εποχή που οι πόροι και η «στήριξη» του κοινωνικού κράτους συμπιέζονται, είναι ακόμα περισσότερο ανάγκη να εξασφαλίσουμε τις διαδικασίες  και να κωδικοποιήσουμε τα στοιχεία που θα αναδείξουν την ποιότητα της δουλειάς μας, θα μας βοηθήσουν να βελτιώσουμε λάθη του παρελθόντος και θα αποτελέσουν μια βάση διαλόγου με την Πολιτεία και με τους χρήστες των υπηρεσιών, ώστε οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας να ενταχθούν σε ένα βιώσιμο πλαίσιο με συνέχεια. Όπως προτείνεται και στην αναθεώρηση του ΨΥΧΑΡΓΩΣ, είναι απαραίτητη η σύσταση μηχανισμού συνεχούς αξιολόγησης με στόχο τη βέλτιστη απόδοση του συστήματος και την ευαισθησία στις μεταβαλλόμενες αλλαγές.

Αυτό το θέμα της ποιότητας, βέβαια, αφορά πρώτιστα την ουσία της δουλειάς μας και την ευθύνη μας απέναντι στους λήπτες των υπηρεσιών μας και στις οικογένειές τους να τους παρέχουμε αυτό που έχουν ανάγκη. 

Για αυτό στην ομάδα εργασίας χρειαζόμαστε απαραίτητα και εκπρόσωπο τόσο των ληπτών όσο και των οικογενειών τους. 

Η Οργανωτική Επιτροπή
 

ΤΟΜΕΟΠΟΙΗΣΗ - ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ

Καλώς ήρθατε,

Είναι κάτι στο οποίο συμφωνούμε όλοι, από όποιο χώρο και αν προερχόμαστε ότι η Τομεοποίηση αποτελεί την καρδιά ενός δημόσιου κοινοτικού συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας πρωταρχικό μέλημα είναι η υγεία του πληθυσμού και όχι του ατόμου. Αν και ο πληθυσμός αποτελείται από άτομα, η ατομική προσέγγιση και πληθυσμιακή προσέγγιση είναι, κατά πολλές έννοιες, διαφορετικές. Τα μέτρα για την αντιμετώπιση της νοσηρότητας, οι επεξηγήσεις για τις πιθανές αιτίες και οι απαραίτητες παρεμβάσεις μπορεί να είναι τελείως διαφορετικές ή να απαιτούν εναλλακτικές στρατηγικές  στα δύο αυτά επίπεδα. Μόνο σε ένα σαφώς προσδιορισμένο τομέα είναι δυνατόν να προσδιοριστούν οι ανάγκες του πληθυσμού, να σχεδιαστούν και να λειτουργήσουν οι απαραίτητες υπηρεσίες για την κάλυψη των αναγκών αυτών, αλλά και να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα τους.

Ωστόσο η έννοια της τομεοποίησης είναι σχετικά απλή στην σύλληψη της είναι αρκετά σύνθετη στην εφαρμογή της. Απαιτεί μια ευρεία συναίνεση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, θεσμική κάλυψη και κεντρικό συντονισμό. Στη χώρα μας η ανάπτυξη των Τομέων Ψυχικής Υγείας (ΤΕΨΥ) που αποτέλεσε την κύρια συνιστώσα για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης υπήρξε ελλειμματική σε τέτοιο βαθμό που στις περισσότερες περιοχές δεν λειτούργησε καθόλου με αποτέλεσμα η όλη ιδέα της τομεοποίησης να χάσει την εμπιστοσύνη τόσο των επαγγελματιών όσο και των χρηστών. Η τομεοποίηση εφαρμόστηκε μερικώς και οι περισσότερες τομεακές επιτροπές είτε δεν λειτούργησαν αποτελεσματικά είτε έπαψαν να υπάρχουν. Φαίνεται ότι με μόνο λίγες εξαιρέσεις, οι τομεακές επιτροπές δεν λειτούργησαν ποτέ.

Στα πλαίσιο του Forum, η πρόταση μας είναι να γίνει μια προσπάθεια περαιτέρω διερεύνησης των παραπάνω, συχνά διατυπωμένων διαπιστώσεων. Για το σκοπό αυτό όπως θα δείτε οργανώνεται η ομάδα εργασίας στην οποία κάθε φορέας που συμμετέχει στο Forum θα συμμετέχει με έναν εκπρόσωπο. Στη συνέχεια θα γίνει προσπάθεια όλοι οι τομείς της Αττικής να εκπροσωπούνται σε αυτήν την ομάδα.

Η ομάδα αυτή θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μια δομική αλλά και λειτουργική απεικόνιση των υπαρχόντων τομέων. Είναι σημαντικό να δούμε ποιες υπηρεσίες υπάρχουν αλλά και πως αυτές λειτουργούν και συνεργάζονται. Ας μην ξεχνάμε ότι παρόλα τα προβλήματα το σύστημα λειτουργεί και είναι σημαντικό να δούμε το πως.

Στη συνέχεια το θέμα της τομεοποίησης να συνδεθεί με τον άξονα της αξιολόγησης στο βαθμό που αποτελεί βασική συνιστώσα της. Αποτελεσματικές υπηρεσίες δεν μπορούν να θεωρηθούν επιτυχημένες εάν δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες του πληθυσμού.

Να αξιοποιηθούν οι σύλλογοι αυτοεκπροσώπησης με την ενεργή συμμετοχή τους στις ΤΕΨΥ και ως πηγή πληροφοριών σχετικά με την δομική και λειτουργική κατάσταση των τομέων.

Η Οργανωτική Επιτροπή

 

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ

Καλώς ήρθατε, 

Σε μια περίοδο που δοκιμάζονται σε όλα τα επίπεδα οι αντοχές ψυχικές και πραγματικές, οι θεσμοί, οι λειτουργίες, οι φιλοσοφίες και οι στόχοι των ανθρώπων που δουλεύουν στο χώρο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, κρίνεται ακόμα πιο επιτακτική η συλλογική σκέψη και δράση. Μόνο η συλλογικότητα και ο επιστημονικός λόγος είναι εργαλεία ικανά να αντιπαρέλθουν μιας σχεδόν καταστροφολογικής ή και καταστροφικής διάθεσης. 

Είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας και ίσως αποτελέσει ένα από τα εργαλεία διάσωσης της προσπάθειας της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της προσπάθειας δημιουργίας ενός ενιαίου για όλες τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς. 

Δεν θα μπούμε σε εξειδικευμένες λεπτομέρειες, υπάρχει ειδικός χώρος αφιερωμένος στο blog για αυτό, αλλά είναι αυτονόητο και αυταπόδεικτο πόσο θα ισχυροποιούσε τη θέση των θεραπευτών από όπου αυτοί κι αν προέρχονται και όποια Μονάδα Ψυχικής Υγείας και αν εξυπηρετούν (π.χ. Κινητή Μονάδα, Οικοτροφείο, Κέντρο Ημέρας κτλ) η ύπαρξη ενός τέτοιου εργαλείου. Θα δοθεί η δυνατότητα να αποτυπώνουν την καθημερινή δουλειά τους άμεσα, να υπάρχει ομοιογένεια στην καταγραφή των στοιχείων και στην χρήση κλιμάκων αξιολόγησης ασθενών, υπηρεσιών και δεικτών έκβασης. Θα αποτυπωθεί για πρώτη φορά με ενιαία δεδομένα σε εθνικό επίπεδο το τι έχει προσφέρει η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και οι άνθρωποι που έχουν συμβάλει σε αυτή. Θα προσδώσει στην ποιότητα των υπηρεσιών και θα ενισχύσει την προσπάθεια για σαφή κριτήρια ποιότητας, αφού αυτά είναι απαραίτητα για την χρηματοδότηση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Θα συνδέσει το Υπουργείο Υγείας με όλους τους φορείς και τα νοσοκομεία ώστε να υπάρχει real-time αμφίδρομη ενημέρωση και άρα θα ελαχιστοποιήσει κάθε προσπάθεια διαστρέβλωσης του παραγόμενου κλινικού έργου. Τέλος θα ισχυροποιήσει και τη θέση των ασθενών στο σύστημα, καθώς έτσι θα διασφαλίζεται το απαιτούμενο συνεχές της φροντίδας τους και η σταθερότητα στην θεραπευτική τους πλαισίωση, αφού κάθε ασθενής θα έχει μια ηλεκτρονική ταυτότητα που θα τον συνοδεύει σε κάθε υπηρεσία ψυχικής υγείας που θα αποταθεί. 

Χρειαζόμαστε μια κοινή γλώσσα, μια γλώσσα διασύνδεσης και συνεργασίας με ένα κοινό στόχο, το αμετάκλητο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, ελπίζουμε να συμμετάσχετε στην προσπάθεια.

Η Οργανωτική Επιτροπή

 

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ - ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ

Καλώς ήρθατε,

Φανταστείτε πώς θα ήταν αν κάποιος άλλος αποφάσιζε για λογαριασμό σας. Θα μπορούσε να σας απομακρύνει από το σπίτι σας με τη βία, να σας κρατάει κλειδωμένο παρά τη θέλησή σας, να μην τον ενδιαφέρει η γνώμη σας, να σας στερεί το δικαίωμα της εργασίας, της εκπαίδευσης, της οικογένειας, της ψήφου, της ιδιωτικότητας, της επιλογής, του λόγου και του αντίλογου, του ονειρεύεσθαι, του έρωτα και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο και να σας απαγορεύει να ζείτε τη ζωή σας με το σώμα και το πνεύμα σας όπως αυτά είναι. 

Φανταστείτε πώς θα ήταν αν σας καταδίκαζαν σε «πολιτικό θάνατο» χωρίς να έχετε διαπράξει καμία αξιόποινη πράξη, χωρίς να σας επιτρέψουν ούτε να απολογηθείτε ούτε να εκπροσωπηθείτε από συνήγορο. 

ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΣΑΣ ΣΥΜΒΕΙ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ; 

Ο σεβασμός και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πιο αδύναμων χαρακτηρίζει πολιτισμένους ανθρώπους και κοινωνίες.

Η Οργανωτική Επιτροπή